Oude voetbalveld Marchienus Jobing  Vanaf de oprichting van de Vereniging Voor Volksvermaken (V.V.V.) op 7 mei 1927, heeft deze een Concours Hippique voor tuigpaarden georganiseerd. De eerste paar jaren ging dat op de straat tussen de beide cafés in het dorp. Al snel groeide dit concours waarna het toenmalige bestuur op zoek ging naar een terrein op gras. Dit werd gevonden op het grasland achter de boerderij van de familie Homan aan de Hoofdstraat. De voetbalvereniging maakte al gebruik van dit terrein. Doordeweeks liepen er paarden en koeien te grazen en in het weekend werd er gesport. Door het bloeien van de voetbalvereniging en het groeien van het concours werden er door de jaren heen steeds meer eisen gesteld aan het terrein. Ook de gymnastiekvereniging ADO gebruikte toen al vaak het terrein. Totdat de V.V.V. in 1943 besloot het terrein onder handen te nemen en er een sportveld van te maken mits er overeenstemming met de heer Homan kon worden bereikt. De Heidemij (cultuur maatschappij) werd alvast opdracht gegeven om een plan van aanpak te maken. Nadat er overleg was geweest met de familie Homan, het V.V.V. bestuur, de volmachten van de Boermarke en de voetbalvereniging werd in 1944 toch besloten een geheel nieuw sportterrein aan te leggen op gronden van de Boermarke. De leden van de Boermarke moesten dit voorstel wel ondersteunen. Men was van mening dat de sport in Eext bloeide en dat de aanleg van een nieuw sportveld moest gebeuren. Nadat de leden van de Boermarke het voorstel goedkeurden werd besloten dat de V.V.V. het terrein zal aanleggen en vervolgens het zal huren van de Boermarke. De V.V.V. had goede jaren gehad met het concours en kon een groot deel van de kosten betalen. Ondertussen is de Heidemij begonnen met het maken van een nieuw plan, een terrein dat geschikt moest zijn voor voetbal, gymnastiek, handbal en paardensport. Inmiddels is het najaar 1945 en de kosten waren 25% hoger geworden dan waarop gerekend was. Tweeduizend gulden was toen een aanzienlijk bedrag, waardoor de besturen begonnen te twijfelen. Een mogelijkheid zou zijn om aan de gemeente geld te vragen. Echter daar werd vanaf gezien omdat men bang was dat de gemeente dan inspraak zou willen hebben in de plannen. Om het plan van aanpak toch rond te krijgen werd op een vergadering in maart 1946 voorgesteld dat ieder lid van de V.V.V. twee dagen arbeid beschikbaar zou stellen. Bijna iedereen was lid en van de overheid kon geen geld verwacht worden na de oorlog. De vergaderingen volgden elkaar snel op en na veertien dagen werd definitief besloten tot aanleg van het bedoelde sportveld. Afgesproken werd: de V.V.V. wordt huurder voor vijfenzeventig gulden per jaar van de grond voor onbepaalde tijd met recht van eerste koop en mag het onderverhuren voor andere sporten. De bomen op de ‘tip’ voor het terrein blijven eigendom van de Boermarke maar tijdens evenementen mogen er fietsen op geplaatst worden. Het terrein mag  ingericht worden met wat nodig is voor de verschillende sporten en er mag een gebouwtje geplaatst worden ten behoeve van de voetbalvereniging. De Boermarke stelt nog 2000-2500 gulden beschikbaar voor de rente die de Boerenleenbank op dat moment ook vraagt. Ook zal de Boermarke overeenstemming maken met de huidige pachters voor het ontbinden van de mondelinge pacht. Als dit allemaal geregeld is, kan de aanleg beginnen in de zomer van 1946.  Veel materialen zoals buizen en palen van beton werden geleverd door de Gebr. Lanjouw terwijl het kleedgebouwtje door R. Lanjouw Rzn. werd gebouwd. De Heidemij had de directie maar het mag gezegd worden dat het een hele klus was voor het toenmalige bestuur. Een voordeel van die tijd was natuurlijk de weinige regelgeving van allerlei overheidsinstanties. Na goed overleg met elkaar moesten de nota’s op tijd worden betaald en dat was het. Tijdens de Concours Hippique in 1948 werd het terrein officieel in gebruik genomen met een groot concours waar duizenden mensen bij aanwezig waren. In de pauze was er een prachtige voetbalwedstrijd van Eext 1. Ook werd de familie Homan in het zonnetje gezet omdat hun grasland jarenlang was gebruikt. Eext kon trots zijn op het nieuwe sportcomplex. Bijna nergens waren zulke mooie velden als bij ons in Eext. Menig sportvereniging was jaloers. Vooral het voetbalterrein was een voorbeeld voor de omgeving.

Rieks Oosting Jans Oosting Mijn vader Rieks Oosting, is geboren op 19 juli 1916 in Eext op een boerderijtje op Kerkstraat 18. Mijn grootmoeder Grietje Oosting-Pieters, ik zei nooit oma, vertelde wel eens dat het een warme dag was. Toch lag pap dagenlang tussen twee warme kruiken vanwege z’n broze gezondheid in verband met het lage gewicht. Hij zou later dan ook niet het keuterboerderijtje van opa Jans Oosting overnemen. Rieks, voluit Henderikus, moest maar ”doorleren”. Het liep anders: oom Remmelt, ruim een jaar eerder geboren, ging naar de ULO in Assen en kwam bij de Nederlandse Spoorwegen te werken. Naast Remmelt en Rieks kregen opa en grootmoeder nog vier kinderen: Zwaantje, Jantje, Fennie en Berend. Pap voelde niets voor doorleren, en heeft allerhande los werk verricht: boerenwerk en bij herfst- en winterdag op de dorsmachine. Ook deed hij huisslachtingen, zowel in Eext als Anderen en Eexterzandvoort. Op 11 november 1939 trouwde pap met Jantje Rabs. Het was een onzekere tijd en vast werk was wel erg belangrijk. Ze kwamen te wonen in een gedeelte van een boerderij, eigendom van de Gebr. Albert en Rudolf Lanjouw, nu bewoond door Martha Mennega. Pap en mam woonden voorin. Later kwamen oom Klamer Nijhof en tante Jantje het achterste gedeelte bewonen. In oorlogstijd leerde pap het rietdekkersvak bij Jan Bareld Dekker.  Dekker zag wel in dat pap aanleg had, ondanks het feit dat hij de eerste dag van het dak viel! Tijdens de oorlogstijd hebben pap en mam nooit armoe gekend. Pap zat nooit stil, naast het rietdekken verdiende hij wat bij met huisslachten en stoelmatten. Het laatstgenoemde ”vak” heeft hij zichzelf aangeleerd door een stoel vakkundig te slopen. Hij kocht in Groningen via vrachtrijder Jan Enting een bundel zoetwaterbiezen. Het resultaat mocht er zijn, al waren de ”rilletjes” niet overal even dik. Bij winterdag matte pap in de kamer omdat er in ’t hok geen verwarming was. Vele dorpsgenoten kwamen met een kapotte stoel en zaten dan in een kring rondom pap, die natuurlijk ijverig doormatte. Omdat ik wel eens gerepareerde stoelen terug moest brengen, wist ik ook wat het kostte. Als de mensen vroegen mocht ik beleefd antwoorden: ”Drie en halve gulden”. Dit bedrag betekende dus werkloon plus materiaal. Ik weet nog dat Jan Enting acht gulden moest hebben als hij weer een bundel biezen bracht. Het matten kon pap gelukkig binnen doen, soms dus bij de warme kachel. Hoe anders was het bij het slachten: maandag slachten in Eext, woensdag in Anderen: dinsdag en donderdag ”aofhouwen”. Lange dagen en avonden erbij, en dat alles op de Mustang. De messen moesten altijd scherp zijn en dat slijpen gebeurde op de slijpsteen, gemaakt van Bentheimer zandsteen, ook ’s avonds laat. Ik mocht dan ”draaien” omdat ik vaak nog laat op was vanwege mijn studie. Pap en ik voerden dan lange gesprekken over het slachten en mijn school. Later prutste pap een motortje op de slijpsteen, zodat ik ontslagen werd als draaier. De volgende dag ploeterde hij weer door weer en wind naar zijn klanten die het water al heet hadden. Het ’zwienhaor’ mocht pap meenemen. Hij verzamelde dat in de ’iemenschuur’ en aan het einde van het seizoen kwam de opkoper en na veel loven en bieden werd de prijs bepaald. Een bepaald jaar was de prijs zo gunstig dat er een echt horloge van gekocht kon worden!! Kort en goed: er kwam geld op de plank, maar vraag niet hoe er voor gebufferd is.

 Zwienen en oous zwien Door: Jop Boelens In de schuur van opa en oma Klinkhamer E 27 in Eext bevonden zich een paar varkenshokken en o.a. een gedeelte wat dienst deed als stookhok. In mijn jongensjaren (de beginjaren 1950) hielden oom Roelof Smeenge en tante Trudy daar toen een zeug en soms ook een opgroeiend mestvarken uit een eigen toom biggen. Niks bijzonders aan: Veel dorpelingen mestten een varken voor de eigen slacht of voor de verkoop van te werpen biggen. Grootschalige varkensbedrijven bestonden in die tijd niet in Eext. Vaak was een groot deel van het verzorgen van varkens een taak van de ’boerin’. Twee keer per dag voeren. Het voer bestond veelal uit een mengsel van aardappels, varkensmeel en ondermelk. De aardappels werden in een grote gietijzeren kookpot gekookt door een eronder brandend vuur. Daarna werd meel  en ondermelk toegevoegd. Het brouwsel  heette in de volksmond slobber. De slobber werd met een emmer in de troggen gestort. De mest uit het hok halen met de vork en met de kruiwagen op de mestvaalt kieperen, was zwaar werk. Een varken wordt vaak geassocieerd met smerig, lui en dom. Maar een varken poept b.v. op één plek in het hok om het stro in het slaapgedeelte schoon te houden. Een kip, die in het hok is gefladderd, kan er maar het beste meteen weer uitvliegen, voordat ze heel snel varkensvoer wordt. Er zijn circussen, die juist varkens allerlei kunstjes leren, omdat ze zo intelligent zijn. Een varken werd ook gehouden om de centjes. Tante Trudy  (vroeger ook ’mooi Trudy’ genoemd) was wel opgewassen tegen de trucjes van de handelaar/commissionair. Toen de verkoop van de biggen eens dreigde vast te lopen, zei ze tegen de handelaar ” ’t Is bijna rond, maar je moet er nog een paar goede nylons bij doen”. De man had geen idee wat nylons kostten en riep meteen: ’Akkoord !’ Het bleek hem later dat die toendertijd duur waren. In Eext woonde destijds beerhouder Lute Hilberts in E 22, dichtbij ons. In het huidige restaurant ”De Zeven Ossen”. Wanneer de zeug roezig (berig) was, vroeg oom Roelof me soms hem even te helpen bij het aandrijven van het dier, met een twijgje, naar het berenhok. De beer had blijkbaar veel sexappeal, want naarmate we dichterbij kwamen, liep de zeug in draf vooruit. Na de dracht van drie maanden, drie weken en drie dagen werden de biggen geboren. En ongeveer tien weken later verkocht. Bij de verkoop van varkens werd o.a. het postuur beoordeeld. De lengte was belangrijk, het gewicht, de kleur (graag een wat rozige huid), het haar (mooi glad-geen roeg zwien) en de vitaliteit. Al naar gelang het uiterlijk werden varkens ingedeeld in kwaliteitsklassen. De varkensprijzen schommelden nogal. Vaak was varkenshouden geen vetpot. Slachterij Udema, Gieten was een bekende afnemer. Waren er in Eext toen ook wilde zwijnen? Bij een klopjacht in het Butersbos werden we er, als opgeschoten jongens, bang voor gemaakt. ”Goed opletten, als je er één ziet of hoort, dan zo gauw mogelijk in een boom klimmen”. Ik heb echter geen wild zwien gezien.

Ds. Wilhelm Coenraad Ligthelm Leefde van 1914 - 2002 Willem Coenraad Ligthelm was predikant in Eext van 1 februari 1942 tot en met 20 januari 1946. Het kerkelijk leven in Eext kende een opleving in de oorlogsjaren. Het kerkbezoek nam toe van 30 naar gemiddeld 115 personen, zo lezen we in de notulen van de kerkenraad van 1943. Ook werden de jeugddiensten, catechesaties, bijbelkringen en gemeenteavonden goed bezocht. Arrestatie ds. W.C. Ligthelm Op 7 maart 1942 werd ds. Ligthelm gevangen genomen, omdat hij zich vanaf de kansel had uitgesproken tegen de vervolging en deportatie van de Joodse bevolking. Gelukkig keerde hij na een verblijf in de gevangenis in Amersfoort op 13 oktober 1942 ongedeerd terug. Na zijn terugkeer moest hij zich echter in verband met een doorlopende vermoeidheid steeds in acht nemen. Op 1 januari 1943 hervatte hij zijn werkzaamheden. In de zomer van 1943 werd er door de Nederlandse Hervormde Kerk in Amsterdam een verzoek gedaan om kinderen uit Amsterdam op het platteland voor ongeveer 6 weken een ‘onbezorgde’ tijd te geven. Na een oproep van ds. Ligthelm werden er in de zomer van 1943 16 kinderen opgenomen in gezinnen in Eext. Ook bij de organisatie van de opvang van kinderen tijdens de Hongerwinter had ds. Ligthelm een belangrijke rol. Na een kerkdienst waarin hij vertelde over de grote honger in het westen en een beroep deed op de Eexter bevolking werden 76 kinderen uit Den Haag opgevangen in gezinnen in Eext. Bankje ds. W.C. Ligthelm Op 5 mei 1995 zijn door de Oranjevereniging evacués en ‘kinderen’, die hier in de Hongerwinter zijn opgevangen, uitgenodigd om samen met de families waar zij destijds verbleven en de Eexter bevolking te vieren dat Nederland 50 jaar geleden was bevrijd. Als dank werd door de evacués en ‘kinderen’ een bankje aangeboden aan de bevolking van Eext. Dit bankje werd eerst geplaatst bij de Kluis en later verplaatst naar de huidige plek aan de Kerkstraat. Het bankje is opgedragen aan ds. Ligthelm, die in de oorlogsjaren veel heeft gedaan voor de opvang van de kinderen en evacués. Helaas kon ds. Ligthelm vanwege zijn zwakke gezondheid die dag niet aanwezig zijn. Op 5 mei 2005 werden zij opnieuw door de Oranjevereniging uitgenodigd voor het 60-jarig bevrijdingsfeest. Inmiddels waren de mensen 10 jaar ouder en de groep aanwezigen wat minder groot. Het bankje is inmiddels opgeknapt en ziet er weer als nieuw uit. Een uitstekende rustplek om te genieten van al het moois dat ons dorp te bieden heeft. In Café Restaurant Homan vindt u meer informatie over de opvang van evacués en kinderen tijdens de Hongerwinter.

Harbert Udes Willem Nijhof Evert zn. Harbert was een bijzondere jongen. Op de Ulo in Gieten hield hij het niet lang vol. Zijn passie was de landbouw (Groningen landbouw- hogeschool) (-diploma)) en de veeartsenijkunde (Utrecht). Maar voordat hij de studie begon wilde hij eerst wat van de wereld zien en met een vriend door Europa trekken, liftend. De eerste tocht (3000 km) ging door Duitsland en Scandinavië (2 e  lift tocht: Frankrijk en Spanje). Na dit reis- intermezzo bleef hij in Berlijn, waar hij een lyrisch stuk over schrijft. Hij schrijft zich daar in bij de Freie Universität om veearts te worden (het was hier goedkoper dan in Utrecht en zijn ouders konden hem niet meer ondersteunen). Om in zijn onderhoud te voorzien had hij allerlei bijbaantjes en verdiende DM 1,10 per uur. In die tijd (1959) was er nog een intensieve  hoogleraar- en studenten-uitwisseling tussen de Humbold (oost)- en Freie Universität (west). Je kon nog gemakkelijk de grens over en Oost-Berlijn was lekker goedkoop. In 1961 liepen de politieke spanningen op. De vluchtelingen-stromen van Oost naar West namen onheilspellend toe, desastreus voor de economie in de DDR en dat moest stoppen. Harbert had een vriendin in Oost-Berlijn, die besloot ook te vertrekken. Hij hielp haar verhuizen nog voor de muur er was. De Muur werd 13 augustus 1961 gebouwd, ook onder het mom van mensenhandel door het Westen. Hij beschreef minutieus hoe het prikkeldraad werd vervangen door beton en hoe de oorlogsspanningen opliepen. De meest wonderlijke constructies werden bedacht om mensen die wilden vluchten te helpen. De controles bij de grensovergangen waren streng. Bij de passages droeg Harbert altijd kapotte schoenen en bij het uitkleden deed hij die het eerste uit, de rest werd dan wat minder streng bekeken. Hij had een vriend, Nothelfer, in Oost-Berlijn, die bedrijfseconomie studeerde aan de Humbold universiteit. Met nog een paar mensen smeedden ze een plan om op grote schaal tijdens de Leipziger Messe mensen van Leipzig naar het Westen te smokkelen. Harbert verzamelde een wachtlijst van 30 potentiële vluchtelingen in Oost-Berlijn. Tijdens een bezoekje aan één van de families werd hij op de terugreis door de Staatsveiligheids-dienst ingerekend (4 maart 1962). In de trein van Leipzig naar het westen met vluchtelingen en hun begeleiders overkwam de andere leden van de groep Aktion Leipzig hetzelfde. In de kelder van de veiligheidsdienst werd hij ondervraagd en later op de avond vervoerd naar het beruchte Alexanderplatz. Daar zaten er meer opgesloten. Men schreeuwde elkaar moed in: Alles ist vergänglich, auch lebenslänglich. Dagenlang werden ze aan een streng verhoor onderworpen, toegebruld, maar niet geslagen. Harbert deed alsof hij niets met de Leipziger groep te maken had, maar de Stasi was volledig op de hoogte van de plannen en na een proces van 5 dagen leidde dat tot een vonnis van 34 pagina’s voor de hele groep. De aanklacht: het overhalen van Oost-Duitse staatsburgers hun land te verlaten (misdaad) en het vervalsen van diploma’s en paspoorten.      Veroordeling: Harbert Udes, Nederlander, zoon van een ´Groszbauer´ hereboer(!) werd tot 6 1/2, zijn vriend Nothelfer tot 8 1/2 jaar veroordeeld.

Herinneringen aan een begrafenis Door: Wim Koiter Het dorp Eexterzandvoort bestond uit ongeveer 50 woningen, allen verspreid. Er was toen maar één straat door het dorp. Vanaf Eext liep deze straat door de Naweg tot aan J. Gortmaker, nu Heiakkers 1, dan rechtsaf buigend naar Eexterzandvoort en dan naar Eexterveen. De rest was allemaal zandweg. Veel woningen stonden een eindje van de weg in de landerijen. De bewoners waren bijna allemaal boer of keuterboer. Doordat de boerderij meestal van ouder op kind ging, bleef men zo lang mogelijk in het dorp wonen. Daardoor kenden de mensen elkaar bijna allemaal en dat was in die tijd heel belangrijk. Bij ziekte en overlijden had men elkaar nodig, burenhulp “naoberschap”. Toch was er in die tijd al een bakker J. Rozenveld, een kruidenier B. de Jonge later B. Kruit en een dorpssmid G. Bakker. In 1930 kwam de o.l. school. Er waren in die tijd gemiddeld 50 tot 60 leerlingen. Wanneer er in het dorp iemand was overleden kwam de leedaanzegger langs. Eerst was het D. Jonkers sr., later J. Hadderingh, beide uit Eext, gekleed in zwart pak en hoge hoed. Jonkers kwam op de fiets en moest huis aan huis, door het hele dorp het “leedaanzeggen”. Ik herinner me nog heel goed dat een tante van mijn moeder was overleden. Dat was in juni 1942. Ik was toen elf jaar. Ik zag Jonkers aankomen en ging snel naar binnen zodat ik alles goed kon horen. Ik weet het nog precies. Jonkers stapte binnen, nam zijn hoed af en zei: “Heden is overleden Grietje Sijbring op de leeftijd van 67 jaar, echtgenote van Gerrit Vedder. De begrafenis zal plaatsvinden op vrijdag 4 juli. Men wordt om twaalf uur aan het sterfhuis verwacht. Het wordt jullie als familie bekend gemaakt en jullie worden hedenavond om zeven uur verwacht voor de inkistlegging.”Wanneer je buur of vriend was dan werd er gezegd:  “Het wordt jullie als buren of als vrienden bekend gemaakt.” Dat betekende dat je zowel voor als na de begrafenis naar het sterfhuis moest. Het begrafenisvolk was bijna allemaal in het zwart gekleed. De mannen in zwart pak met hoge hoed of zwarte pet. De vrouwen droegen zwarte kousen en schoenen, zwarte jurk, mantel en hoed. Op de deel (schuur) stonden meestal caféstoelen aan lange smalle tafels, waarop wit papier lag. Dat dit gebeuren vaak op de deel plaatsvond kwam vanwege ruimtegebrek. Er werd eerst koffie gedronken met daarbij een plak koek of krentenbrood. Dan was het woord aan de dominee. Inmiddels was J. Gortmaker aangekomen met de lijkwagen waar een zwart paard voor gespannen was. Er lag een zwart kleed op het paard zo ook op de kist. Als deze ingeladen was stelden de volgers zich op. Eerst de naaste familie, dan verdere familie, buren en vrienden. Als laatsten kwamen de dorpelingen, waarvan van elk gezin wel iemand meeging. Daarvan liepen eerst de mannen, dan de vrouwen allen twee aan twee. Dan begon de lange tocht lopende naar het kerkhof in Eext. Een plaspauze was er voor de vrouwen bij Js. Oosting, nu Heiakkers nr. 2. De mannen konden een eindje verderop plassen in het steegie (Haverlandssteegje). Na de plechtigheid werd de terugweg aanvaard. Door over de Vesselweg te gaan werd de terugweg flink ingekort. Bij het sterfhuis weer aangekomen gingen de genodigden naar binnen. De kraantjespotten gevuld met koffie stonden op tafel en er werd brood of een eierkoek (begrafeniskoek) rondgedeeld. Na nog even napraten en een handdruk ging iedereen weer huiswaarts.